Inoiz ez dut nire burua euskararen aldeko apologiarik egiten. Euskara, edozein hizkuntza bezala, erabiltzean du zentzua, hizkuntzak erabiltzeko direla iruditu zait beti, ez beraiei buruz gehiegi hitzegiteko. Eta batzuetan badirudi euskarari buruz euskaraz baino gehiago hitz egiten dugula.
Baina gaur nazioarteko euskararen eguna denez, aitzakia moduan erabiliko dut euskarak zientziarako balio ote duen hausnartzeko. Eta, batez ere, azkenaldian hainbatetan euskarak zientziarako balio ez duela irakurri edo iradoki ostean. Honi buruzko gogoeta sakonagoak eta ikasiagoak aurkituko dituzu, adibidez Euskara Natur Zientzietan solasaldi interesgarria . Nik nire bizipenetik egingo dut gogoeta.
Euskara zienziarako hizkuntza dela esan nezake gure hizkuntzak bere aditz sisteman ahalera barneratuta daukalako. Eta ikertzaileok ahalera erabiltzeko joera nekagarri hori daukagu. Euskaran ez dugu aditz laguntzailerik sartu behar ingelezko “could” edo “may” esateko, gure ohiko aditz laguntzailea pixkat luzatu eta ahalera daukagu. “Daiteke” edo “dezake”. Horren erraz. Eta “omen” edo “ei” ahaztu gabe! Gure dudak plazaratzeko bikainak, ikertzaileok inoiz ez baikaude ziur esaten dugunaz. Edo galderetako “al” hori, gure hipotesien galderei indarra emateko! Molde hauek euskaldunok berezkoak ditugu, ñabardura polit eta esanguratsuak. Gure arbasoek gramatikan utzi zizkiguten altxor hauek, euskaldunon mundua nola ikusten genuen plazaratzeko. Eta orain nola ikusten dugun azaltzeko. Eta euskaraz mundua nola ikusten den ikertzaileok mundua nola ikusten dugunaren oso antzekoa da. Bai, badakit lexikoaren aldetik mailegu ugari ditugula, baina horrek bizitasuna ematen dio. Baina egitura, arima, mundua ikusteko modu hori hain interesgarria izan daiteke. Azken finean izena duen guztia omen da.
Euskara zienziarako hizkuntza dela esan nezake zientzia euskaraz egin daitekela ikusi dugulako. Inork ezin dezake txintik esan honen aurka. #txiotesia lehiaketa kriston arrakasta izan zen Dibulgazio mailan Elhuyar aldizkaria edo Teknopolis ditugu eta zientzia mailan Ekaia edo Uztaro esate baterako. Begiradatxo bat bota Inguma datubaseari ea euskaraz zientzia produzitu daitekeen ikusteko. Ozpinduengatik sentitzen dut, egia esan ez, baina euskaraz zientzia egin daiteke. Eta bikaina gainera.
Bai tesia euskaraz egin zuten arraro horietakoa naiz
Euskara zienziarako hizkuntza dela esan nezake tesia euskaraz egin nuelako. Eta Euskarazko tesien Koldo Mitxelena saria jaso ere zientzia esperimental arloan . Zergatik tesi bat euskaraz egin? Hori da galdetzen didatena. Zergatik ez? Lan bikoitzaren aitzakia norberaren burua laaitzeko balio dezake baina falazia bat da. Ingelesez egitea zentzuduna bada eta euskaraz egitea zentzugabea, zergatik daude horrenbeste tesi erderaz? Praktikotasun kontuetan euskaraz edo erdaraz idaztea antzekoa da baina bakarrik euskaldunok gure hizkuntza gutxiesten dugu. Gainera, araudia aldatu ez badutu, EHUn ezin daiteke tesia artikuluka egin, sarrera orokor bat eta eztabaida orokor bat egon behar dute behintzat. Beno, egin kapituluak artikuluka ingelesez eta sarrera eta eztabaida orokor hori euskeraz! Praktikotasun alde batetik berdin-berdin dio horiek euskaraz, erderaz edo ingelesez egin, ez baidiozu etekinik aterako. Beno, ez, itxaron, sarrera eta eztabaida orokor horiek batuta eta moldatuta Ekaiara artikulu bat bidali dezakezu. Eta horiei etekina ateratzeaz gain zure hizkuntzari hauspoa ematen diozu. Benetan sarrera eta eztabaida orokorra beste hizkuntza batean idazteko lana hartuko duzu eta ez zure hizkuntzan?
Bai, aurreko guztia esan nezake. Baina euskara zientziarako hizkuntza dela esateko arrazoi bakarra nire hizkuntz-ama dela da. Eta nire ogibidea egiteko ez nago prest nire hizkuntzari uko egiteko. Ez diot inori baimena eskatu behar ezta justifikatu behar zientzia euskaraz egiteagatik eta azaltzeagatik. Euskara eta zientzia nire parte dira, nire izaera moldatu dutenak. Beraiei esker mundua ikusten dudan moduan ikusten dut. Horrexegatik euskara zientziarako hizkuntza da.
2 Comments on “Euskara zientziarako hizkuntza da”