Guztiok pairatu ditugu sabeleko minak edo ondoezak. Izan gehiegi jan edota edateagatik, birus batengatik edo urduritasunagatik. Baina batzuetan hauek ez dira arrazoi nahikoak gure sabelei gertatzen zaiena ulertzeko eta genetikara jotzen dugu gure barrenak hobeto ezagutzeko.
Etiketa: dazientziat
-
Jaidura ala aztura?
Zer da garrantzitsuago, genetika ala ingurunea? Urte luzez pendulu baten bezala alde batera eta bestera doan eztabaida. Ingelesek “nature or nurture?” bezala laburtzen dute, baina niri Jean Etxepareren hitzek gaia nola plazaratzen duten nahiago dut (Kepa Altonagari irakurri nizkion “Etxepare Aldudeko medikua” liburuan 21. orrian).
Azturek dituzte jaidurak zabaltzen eta gogortzen
-
Udak genetikan eman duena
Iraileko ekinokzioarekin batera nire hibernazioa bukatzen da eta Edonolara itzultzen naiz genetika mundu guztiari ulergarri eta erakargarri egitera. Edo behintzat saiatzera. Lasaitasun eta opor garaia bada ere, udak hainbat berri interesgarri utzi ditu genetikarekin lotuak. Zientziak ez du inoiz atsedenik hartzen.
Batzuk uda horrela pasatzen dugu. Urte osoan zehar bezala, kafepintxo batekin -
Zergatik ez dugu gure DNA ikerketarako ematen?
Datu genetikoekin lan egiten badut ere (ez dut lagin bat nire bizitzan ukitu) datu horiek sortzeko beharrezko materiala lortzea (inoiz ukitu ez ditudan lagin horiek) zaila dela badakit. Edozein ikerketa genetiko planteatzerakoan muga hori da: lortu daitekeen lagin kopurua. Ez dakizue zein zailak diren lortzen eta, horregatik, zein preziatuak diren. Muga hau, gainera, bikoitza da: aztertu nahi duzun gaixotasun edo ezaugarria duten pertsonen kopurua mugatua da; eta bestetik parte hartu nahi duten pertsonen kopurua nahiko eta beharko genukeena baino apalagoa da.
-
Bristol eskala
Badakit asteak daramatzadala Edonola elikatu gabe. Dakizuen bezala lanaz aldatu dut eta, gauza batzuk direla, besteak direla, ez dut nahiko nukeen denbora izan zuei bitxikeriak, pasadizoak eta istorioak ekartzeko. Baina tartetxo bat atera dut eta hona lehen egunean erakutsi/irakatsi zidaten kontu bat: Bristol eskala.
(gehiago…) -
Irakurgai gomendatuak (XXV): Gaixotasun genetikoak ulertzen
Elhuyar Aldizkariaren Martxoko zenbakia jada hemen dugu eta, tartean, 2016-ko CAF-Elhuyar sarietara aurkeztu nuen lana: “Gaixotasun genetikoen korapiloa askatzen“. Bai, badakit metagomendio bat dela, baina ez dut bakarrik nire etxean dibulgatzen 😉
-
Irakurgai gomendatuak (XXIV): Plazerraren bideak
Amaia Portugalek Zientzia Kaieran azaldu digunez musikak eta sexuak gure garunean eragin berdina dute: opioideen askapena.
-
Minbizi kutsakorrak
Minbizia denok ezagutzen dugun gaixotasun bat da. Denok dakigu, akats genetikoen ondorioz, zelulak neurri gabe hazten direla tumoreak sortuta; eta tumore horiek lekuz mugitzeko gai direnean metastasia, minbizia, dugula. Orain gutxi arte ez nekiena, eta guztiz zoratuta utzi ninduena, zera da: badirela kutsatzen diren minbiziak, birus bat baliran bezala.
-
Irakurgai gomendatuak (XXI): Ahaztutako burdinbideak
Burdinbideen artean hazi nintzen eta trenek zirrara berezia sortzen didate. Hortaz, EHUko Campusa agerkariak eta Zientzia Kaierak argitaratu duten trenbide zaharrei buruzko EHUko ikerketa halabeharrez hona ekarri behar nuen.
-
Irakurgai gomendatuak (XX): Eguneroko pozoiak
Juanma Gallegok Berrian eguneroko pozoi txikiak ekarri zizkigun eta beraien inguruan dagoen eztabaida. Kontuan hartzeko gaia.