Zer da garrantzitsuago, genetika ala ingurunea? Urte luzez pendulu baten bezala alde batera eta bestera doan eztabaida. Ingelesek “nature or nurture?” bezala laburtzen dute, baina niri Jean Etxepareren hitzek gaia nola plazaratzen duten nahiago dut (Kepa Altonagari irakurri nizkion “Etxepare Aldudeko medikua” liburuan 21. orrian).
Azturek dituzte jaidurak zabaltzen eta gogortzen
Iraileko ekinokzioarekin batera nire hibernazioa bukatzen da eta Edonolara itzultzen naiz genetika mundu guztiari ulergarri eta erakargarri egitera. Edo behintzat saiatzera. Lasaitasun eta opor garaia bada ere, udak hainbat berri interesgarri utzi ditu genetikarekin lotuak. Zientziak ez du inoiz atsedenik hartzen.
Datu genetikoekin lan egiten badut ere (ez dut lagin bat nire bizitzan ukitu) datu horiek sortzeko beharrezko materiala lortzea (inoiz ukitu ez ditudan lagin horiek) zaila dela badakit. Edozein ikerketa genetiko planteatzerakoan muga hori da: lortu daitekeen lagin kopurua. Ez dakizue zein zailak diren lortzen eta, horregatik, zein preziatuak diren. Muga hau, gainera, bikoitza da: aztertu nahi duzun gaixotasun edo ezaugarria duten pertsonen kopurua mugatua da; eta bestetik parte hartu nahi duten pertsonen kopurua nahiko eta beharko genukeena baino apalagoa da.
Badakit asteak daramatzadala Edonola elikatu gabe. Dakizuen bezala lanaz aldatu dut eta, gauza batzuk direla, besteak direla, ez dut nahiko nukeen denbora izan zuei bitxikeriak, pasadizoak eta istorioak ekartzeko. Baina tartetxo bat atera dut eta hona lehen egunean erakutsi/irakatsi zidaten kontu bat: Bristol eskala.
(gehiago…)
Elhuyar Aldizkariaren Martxoko zenbakia jada hemen dugu eta, tartean, 2016-ko CAF-Elhuyar sarietara aurkeztu nuen lana: “Gaixotasun genetikoen korapiloa askatzen“. Bai, badakit metagomendio bat dela, baina ez dut bakarrik nire etxean dibulgatzen 😉
Amaia Portugalek Zientzia Kaieran azaldu digunez musikak eta sexuak gure garunean eragin berdina dute: opioideen askapena.
Minbizia denok ezagutzen dugun gaixotasun bat da. Denok dakigu, akats genetikoen ondorioz, zelulak neurri gabe hazten direla tumoreak sortuta; eta tumore horiek lekuz mugitzeko gai direnean metastasia, minbizia, dugula. Orain gutxi arte ez nekiena, eta guztiz zoratuta utzi ninduena, zera da: badirela kutsatzen diren minbiziak, birus bat baliran bezala.
Josu Lopez-Gazpiok testu eder hau utzi zigun Tolosaldeko Atarian, zientzia eta poesia uztartzen.
Atzo jakin genuen azken bost urteetan diru-laguntzak nabarmenki murriztu egin zaizkiola Elhuyar Aldizkiariari eta Zientzia.eus webguneari. Elhuyar taldea osotzen duten pertsonekin harreman bikaina dudala ez dut ukatuko eta, hortaz, ez itxaron gai honetan objektiboa izatea.
Zubia eta oporrak aitzakia bezala hartuta, internetetik deskonektatzeko eta telebista deitutako gailu hori pizteko aukera dut. Eta azken egunotan goizeko magazin eta arratsaldeko tertulietan gai batekin bueltaka ikusi ditut, haserre eta sinesgaitz artean. Bederatzi urtez Nadia deitutako gaixo baten aitak dirutza lortu du bere alabaren tratamendua ordaintzeko eta, dirudienez, orain jakin da dirutza hori ez dela horretarako erabili, beste gauza batzuetarako. Omen.